Κυριακή 3 Φεβρουαρίου 2013

«Εκπαιδεύοντας παρά θιν’ αλός» της Ευρυδίκης Αμανατίδου | schooltime.gr

«Εκπαιδεύοντας παρά θιν’ αλός» της Ευρυδίκης Αμανατίδου | schooltime.gr


«Εκπαιδεύοντας παρά θιν’ αλός» της Ευρυδίκης Αμανατίδου

Ο εκπαιδευτικός και συγγραφέας Φώτης Κατσιμπούρης«Εκπαιδεύοντας παρά θιν’ αλός»
Γράφει η Ευρυδίκη Αμανατίδου
Στην παραλία της Καλαμάτας, ήλιος, θάλασσα και «επί τόπου» κουβέντα με τον εκπαιδευτικό και συγγραφέα Φώτη Κατσιμπούρη*. Μόλις κυκλοφόρησε το νέο του βιβλίο «Ανάμεσα σε δύο αγγέλους» από τις εκδόσεις Ωκεανός.
Φώτη, τι σημαίνει για εσένα το ρήμα «εκπαιδεύω», τι το «συγγράφω» και πού συγκλίνουν αυτά τα δύο;
Με αυστηρά τεχνοκρατικά κριτήρια σημαίνει παρέχω εκπαίδευση, δηλαδή στοχευμένη καθοδήγηση και πληροφορίες μέσα από ορισμένη μεθοδολογία με σκοπό την απόκτηση γνώσεων, δεξιοτήτων και νέων ικανοτήτων που συντελούν στο φαινόμενο της μάθησης. Αυτό όμως δε ολοκληρώνει από μόνο του την καλλιέργεια της παιδείας, καθώς η εκπαίδευση είναι υποπεριεχόμενό της και η παιδεία είναι το ισόβιο ζητούμενο μιας πολλαπλής διαδικασίας που έχει να κάνει με την ολόπλευρη ανάπτυξη του ανθρώπου γνωστική, νοητική, συναισθηματική, ψυχική, πνευματική και πολιτιστική. Σε αυτά τα τέσσερα τελευταία σημεία συγκλίνει το «εκπαιδεύω» (και εκπαιδεύομαι-παιδεύομαι καθώς εκπαιδεύω) με το «συγγράφω». Η συγγραφή είναι μια αυθόρμητη και ακούσια διαδικασία συμβολής στην παιδεία, τόσο εκείνων που αποδέχονται το τελικό προϊόν της, όσο και του ίδιου του συγγραφέα, αφού αναπόφευκτα επηρεάζει τουλάχιστον το συναισθηματικό και ψυχοπνευματικό κομμάτι καθενός, συγγραφέα και αναγνώστη.
Η εκπαίδευση σήμερα. Έχουν υπάρξει θεαματικές αλλαγές ώστε να είμαστε αισιόδοξοι;
Νομίζω πως η σπουδαιότερη αλλαγή, πέρα από όσες γνωρίσαμε μέσα από ενθουσιώδεις θεωρητικές προσεγγίσεις και μια κουτσή υλοποίηση εκπαιδευτικών πολιτικών τα τελευταία χρόνια, έχει να κάνει με την απάντηση στο ερώτημα αν η εκπαίδευση σήμερα, συντελεί δυναμικά και καθοριστικά στην καλλιέργεια της παιδείας σε προσωπικό, συλλογικό και κοινωνικό επίπεδο. Θεωρώ πως απέχουμε από αυτό το επιθυμητό σημείο, όπου θα μπορούμε να μιλάμε για εκπαίδευση που δημιουργεί ανθρώπους με παιδεία, δηλαδή, στην τελική αποτίμηση αυτής της έννοιας, ανθρώπους με βαθιά κοινωνική συνείδηση, σκεπτόμενους, ανήσυχους, ενεργούς και συνάμα ανθρώπους του μέτρου.
Ποια είναι η σχέση σου με τους μαθητές σου; Πιστεύεις ότι το να έχει μεγαλώσει κάποιος δικά του παιδιά, του δίνει έναν πόντο παραπάνω ως προς το να είναι καλύτερος δάσκαλος;
Όπως κάθε σχέση έχει τις διακυμάνσεις της. Νομίζω όμως πως είναι μια σχέση εμπιστοσύνης, βασισμένη στις ειλικρινείς προθέσεις μου απέναντί τους και στην αμοιβαία αποδοχή κανόνων και διακριτών ρόλων. Ο εκπαιδευτικός, όπως και ο γονιός, πρέπει να προσπαθεί να είναι φίλος των παιδιών, αλλά δεν πρέπει να ξεχάσει ποτέ ότι είναι ταυτόχρονα και τα δύο, δηλαδή και φίλος και παιδαγωγός τους, ποτέ μόνον φίλος, διότι αυτό καταργεί τους κανόνες, το πλαίσιο της σχέσης και τους διακριτούς ρόλους εις βάρος των παιδιών. Δεν πιστεύω πως ο εκπαιδευτικός που έχει γίνει γονιός είναι καλύτερος εκπαιδευτικός από κάποιον άλλον που δεν έτυχε ή δεν επέλεξε στην προσωπική του ζωή αυτή την ιδιότητα. Έχω γνωρίσει εξαιρετικούς εκπαιδευτικούς χωρίς δικά τους παιδιά. Μάλιστα έχω την εντύπωση πως ορισμένοι δίνουν όλη εκείνη την ενέργεια που θα έδιναν στα παιδιά τους στην καθημερινή σχέση τους με τα παιδιά της τάξης.
«Ανάμεσα σε δύο αγγέλους», το νέο βιβλίο του Φώτη ΚατσιμπούρηΤα παιδιά σήμερα, σε τι διαφέρουν από τη δική σου γενιά; Πόσο παιδιά έχουν παραμείνει ή μήπως έχουν μεγαλώσει νωρίς;
Είναι τα παιδιά της σύγχρονης εποχής, τα παιδιά με τις πολλαπλές από νωρίς υποχρεώσεις, τα παιδιά των βιντεοπαιχνιδιών και του ίντερνετ, αλλά κατά βάθος τα παιδιά που πάντα απορούν, όπως σε όλες τις εποχές, με τον κόσμο των μεγάλων. Δέχονται πολλές πληροφορίες από περισσότερες πηγές, περισσότερα ερεθίσματα και παραστάσεις. Ίσως να μαθαίνουν πράγματα νωρίτερα, αλλά δεν νομίζω ότι μεγαλώνουν με την έννοια ότι ωριμάζουν πνευματικά νωρίτερα. Εκεί υπάρχει μια ανισορροπία στην γνωστική ανάπτυξη και στην πνευματική ωρίμανση, μάλλον δημιουργεί σύγχυση. Σύγχυση των μελλοντικών ενηλίκων, μέσα σε έναν κόσμο ενηλίκων που βρίσκεται ήδη σε σύγχυση.
Ευαισθητοποιημένος δάσκαλος. Τι σημαίνει αυτό; Δώσε μου ένα παράδειγμα. Μαθαίνω ήδη πως στην Καλαμάτα γίνονται πολλές δράσεις, όπως αυτή της κομποστοποίησης. Συμμετέχει το σχολείο σου σε κάτι αντίστοιχο;
Ευαισθητοποιημένος δάσκαλος σημαίνει πολλαπλά ενεργός σε ό,τι έχει να κάνει με τη μάθηση, χωρίς βέβαια να ξεχνάει το βασικό αξίωμα πως ξέρει από πού ξεκινάει, πού θέλει να πάει τους μαθητές του και μέσα από ποιες δράσεις, τεχνικές και διαδικασίες θα φτάσει στον προορισμό του. Δηλαδή βαδίζει με ξεκάθαρους, σαφείς και εφικτούς στόχους και αξιολογεί στο τέλος το ποσοστό επίτευξής τους.
Στο πλαίσιο της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης οι εκπαιδευτικοί της πόλης έχουν πραγματοποιήσει με αξιοσημείωτη επιτυχία διάφορα προγράμματα. Ένα από αυτά, σαν καινοτόμος τομέας της ανακύκλωσης και της μύησης των παιδιών στην ανάγκη για προστασία του περιβάλλοντος μέσα από νέες δράσεις, είναι και η κομποστοποίηση. Είναι ένα πολύ ενδιαφέρον πρόγραμμα στο οποίο έχουν συμμετάσχει συνάδελφοι και μαθητές του σχολείου μου την περασμένη χρονιά και παλιότερα. Στην δική μου τάξη, μέσα από μια συζήτηση την ώρα των Θρησκευτικών, προέκυψε το ερώτημα για την καταγωγή του ανθρώπου, οπότε φέτος ασχολούμαστε με τη θεωρία της εξέλιξης των ειδών και των πρωτευόντων με εστίαση στην εξέλιξη του ανθρώπου από τον Αυστραλοπίθηκο στον Homo Sapiens.
Γνωρίζουν οι μαθητές σου ότι ο δάσκαλός τους είναι και συγγραφέας; Και αν ναι, πώς αντιδρούν;
Αποφεύγω να δηλώνω αυτή την ιδιότητα μου στο σχολείο. Το γνωρίζουν επειδή έτυχε να ακούσουν για κάποιο βιβλίο μου ή για κάποια παρουσίαση. Η αντίδρασή τους μπορεί να είναι θετική, ενθουσιώδης, αδιάφορη ή δηλωτική απορίας.
Πώς σε έχουν επηρεάσει οι σπουδές σου στη θεματική των μυθιστορημάτων σου; Για παράδειγμα, ο Όρκος, το προηγούμενό σου βιβλίο, έχει να κάνει με την παραλογή του «Νεκρού αδερφού».
Οι σπουδές βοηθάνε είτε σε επίπεδο αφορμών, είτε σε επίπεδο πραγματολογικών στοιχείων. Η παραλογή του Νεκρού Αδερφού υπάρχει σε κείμενα σχολικών βιβλίων και μπορείς να πεις ότι κάποια κείμενα συνιστούν για το συγγραφέα που είναι και εκπαιδευτικός μια επαναλαμβανόμενη συναισθηματική αφορμή. Το κομμάτι των σπουδών στο συγκεκριμένο βιβλίο βοήθησε στην επιλογή της εποχής για έναν αχρονολόγητο και αγεωγράφητο θρύλο και στο στήσιμο του πλαισίου του πραγματικού και μη κόσμου όπου εκτυλίχθηκε το μυθιστόρημα.
Τι πιστεύεις για την κοινωνική δικτύωση; Στο νέο σου μυθιστόρημα δύο από τους ήρωές σου οφείλουν τη γνωριμία τους στο facebook.
Η κοινωνική δικτύωση καλύπτει το κενό της δια ζώσης επικοινωνίας των ανθρώπων σε πραγματικό χώρο και χρόνο στις σύγχρονες κοινωνίες. Ωστόσο εξ ορισμού είναι μια εικονική σχέση με τον κοινωνικό περίγυρο αυτών των διαδικτυακών χώρων . Δεν είναι απαραίτητα κακή ή καλή. Η ποιότητα αυτής της σχέσης υπακούει στους κανόνες που καθορίζουν όλες τις υγιείς σχέσεις, δηλαδή αυτοσεβασμό και σεβασμό του άλλου, γνησιότητα και ειλικρίνεια. Βέβαια μέσα σε έναν εικονικό κόσμο, τον διαδικτυακό κόσμο των κοινωνικών δικτύων η γνησιότητα και η ειλικρίνεια είναι δύσκολο να ελεγχθεί. Κάπου εκεί, στην ανάγκη για μια εναλλακτική μορφή επικοινωνίας και στην αναζήτηση κάλυψης ενός συναισθηματικού κενού, εμπλέκεται και η ηρωίδα μου σε μια σχέση μέσω του facebook. Βέβαια η συνέχεια επιφυλάσσει εκπλήξεις, καθώς όπως είπαμε, η γνησιότητα και ή ειλικρίνεια του άλλου προσώπου είναι δύσκολο να ελεγχθεί.  
Μένοντας στο χώρο του διαδικτύου, τι νομίζεις πως έχει αυτό να προσφέρει στην εκπαίδευση σήμερα;
Από αυτή την άποψη, η γρήγορη πρόσβαση σε πληθώρα πληροφοριών, σε εξελίξεις και νέα δεδομένα σε έναν κόσμο που διαρκώς αλλάζει, το διαδίκτυο αποτελεί χρήσιμο έως απαραίτητο εργαλείο τόσο για τον εκπαιδευτικό όσο και για το μαθητή. Αυτό βέβαια δε σημαίνει πως ό,τι βρίσκω στο διαδίκτυο είναι έγκυρο και ορθό, μπορώ όμως να κάνω ευκολότερα έρευνα, να διασταυρώσω πληροφορίες και τελικά μπορώ να το χρησιμοποιήσω ως ένα παραπληρωματικό μέσο άντλησης πληροφοριών και πρόσβασης στην καινούρια γνώση.
Ευχαριστώ πολύ τον Φώτη Κατσιμπούρη και του εύχομαι κάθε επιτυχία.
*Ο Φώτης Κατσιμπούρης γεννήθηκε και ζει στην Καλαμάτα. Σπούδασε Παιδαγωγική στην Παιδαγωγική Ακαδημία της Τρίπολης και στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εργάζεται ως εκπαιδευτικός. Είναι παντρεμένος και πατέρας δύο παιδιών. Στον ελεύθερο χρόνο του ασχολείται με την πόλη του και συμμετέχει σε παρουσιάσεις βιβλίων και συγγραφέων στα πλαίσια του πολιτιστικού συλλόγου «Πολιτιστικός Αντίλογος» και «Βιβλιοθήκη των Φίλων». Έχει γράψει τα μυθιστορήματα: «Ο σκιοφύλακας», εκδόσεις Διόπτρα, 2005, «Ο όρκος», εκδόσεις Ωκεανός 2011, «Ανάμεσα σε δύο αγγέλους», εκδόσεις Ωκεανός, 2012.

Το άρθρο της κ. Ευρυδίκης Αμανατίδου διατίθεται με άδεια Creative Commons (Αναφορά δημιουργού-ιστοχώρου δημοσίευσης-άδειας διανομής, παροχή ενεργού συνδέσμου στο αρχικό άρθρο, μη εμπορική χρήση, όχι παράγωγα έργα). Άρθρα της συγγραφέως θα βρίσκετε στη στήλη μας  «Επί Τόπου», της Ευρυδίκης Αμανατίδου.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου