Συνέντευξη: Ο συγγραφέας Φώτης Κατσιμπούρης “Ανάμεσα σε δυο Αγγέλους”
Του Τάσου Αγγελίδη – Γκέντζου
Ο συγγραφέας Φώτης Κατσιμπούρης μιλά στην iTabloid για το νέο του μυθιστόρημα. Μετά τον “Όρκο”… “Ανάμεσα σε δύο Αγγέλους.”
Στο νέο βιβλίο σου αναφέρεσαι στην κοινωνική δικτύωση μέσω
του διαδικτύου. Σε τι βαθμό και με ποιο τρόπο η κοινωνική δικτύωση έχει
μπει στη ζωή μας;
Η κοινωνική δικτύωση μέσω του διαδικτύου, ήρθε να καλύψει ένα κενό
στην ανθρώπινη επικοινωνία, στις σύγχρονες κοινωνίες, όπου τα πάντα
κινούνται με ταχύτατους ρυθμούς και δεν μένει χρόνος γι’ αυτό που ήξεραν
οι παλιότεροι ως κοινωνική δικτύωση μέσα από την δια ζώσης επαφή και τη
συναναστροφή στην κοινότητα όπου ανήκε ο καθένας, είτε αυτή ήταν η
γειτονιά, το χωριό, η αυλή, το καφενείο, το ανοιχτό σπίτι για συγγενείς
και φίλους. Έτσι, η μέσω διαδικτύου κοινωνικότητα έχει μπει δυναμικά στη
ζωή μας και λειτουργεί παραπληρωματικά ως προς την κοινωνικότητα που
αναπτύσσεται μέσα από παραδοσιακές διαδικασίες. Δεν είναι απαραίτητα
καλή ή κακή. Απλά πρέπει να υπακούει σε κανόνες γνησιότητας και
ειλικρίνειας και βέβαια σε επίπεδο συναισθημάτων δεν μπορεί να
αντικαταστήσει απόλυτα την απλή καθημερινή επαφή με δεδομένο ότι δεν
μπορεί να καλύψει όλο το εύρος των αισθήσεων μας. Δεν χρειάζεται βέβαια
να πω για τους κινδύνους που κρύβει η μέσω διαδικτύου κοινωνικότητα,
ιδιαίτερα για νεότερα άτομα.
Για ποιο λόγο επέλεξες να ξεκινήσεις με αυτό τον τρόπο το
μυθιστόρημά σου; Δηλαδή, με μια εξωσυζυγική σχέση που εκκολάπτεται μέσα
από το facebook;
Ίσως, επειδή ακριβώς έχει μπει δυναμικά στη ζωή του μέσου ανθρώπου
και το γεγονός ότι η γνησιότητα των προθέσεων του άλλου δεν μπορεί να
ελεγχθεί, δίνει μια καλή αφορμή για την πλοκή, για το συναισθηματικό
μπλέξιμο της Μελτίνης, της ηρωίδας και στη συνέχεια όταν ακολουθεί και η
δια ζώσης επαφή με το τρίτο πρόσωπο, η σύγχυση μεγαλώνει δραματικά,
φυσικά και το πάθος και οδηγεί σε εσωτερική σύγκρουση. Πρέπει να
διαλέξει ανάμεσα σε δυο αγγέλους, μεταφορικά και κυριολεκτικά, ωστόσο η
γνησιότητα των προσώπων, ακόμα και κείνων που εμφανίζονται ως άγγελοι,
είναι ελέγξιμη και της επιφυλάσσει εκπλήξεις.
Φυσικά το βιβλίο σου δεν περιορίζεται εκεί, αναφέρεσαι συχνά
στην κρίση και την ερμηνεύεις μέσα από τα μάτια του Γιώργου και του
Αρχάγγελου, οι οποίοι είναι δύο από τους ήρωες του βιβλίου σου. Γιατί;
Ο χαρακτήρας της ηρωίδας αποτέλεσε μια προσπάθεια συμβολοποίησης της,
εν κρίσει αξιών, κοινωνίας μας, του σύγχρονου μέσου ανθρώπου και της
σύγχρονης γυναίκας κατά κύριο λόγο. Σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από
επίπλαστες ανάγκες και έλλειψη απλότητας, μαζί με την τρομοκρατία όλων
των επικείμενων κακών που προκαλεί η οικονομική στενότητα της κρίσης,
καταφύγιο αποτελεί η προσωπική διαφυγή σε πολλαπλές ψευδαισθήσεις
προβαλλόμενων εικόνων απόλυτης ομορφιάς, ευδαιμονισμού και υλιστικής
αφθονίας που η ίδια η δομή ενός οικονομικίστικα αρχούμενου κόσμου έχει
ήδη παράγει για λόγους αυτοσυντήρησης. Ένας κόσμος εξαπατών και
εξαπατούμενος που δυσκολεύεται να δει τις πραγματικές του ανάγκες, την
αναγκαιότητα να εξελιχθεί πέρα και έξω από τη δαρβινική διαδικασία που
υπακούει στο νόμο της επιβίωσης του ισχυρού και εξαφάνισης του αδυνάτου.
Όμως, ο πολιτισμός μας έχει φτάσει σε έναν τέτοιου είδους εξελεγκτικό
κορεσμό με την ανισσόροπη ανάπτυξη ανάμεσα σε τεχνολογία-επιστήμη και
πνευματική ανέλιξη που θα καταλήξει σε εξαφάνιση του είδους μας
συνολικά, αν δεν κάνει τη μετάβαση σε μια άλλη μη δαρβινική δυνατότητα
εξέλιξης, κατ’ αρχήν μέσα από δικαιότερες και πιο ανθρωποκεντρικές
κοινωνίες. Αφηγητής όλων των παραπάνω συλλογισμών είναι ένα
ημιφανταστικό πλάσμα ο Αρχάγγελος και συνοδός του, σε ιδεολογικό και
πραγματικό επίπεδο, ο Γιώργος, ο άλλος άγγελος, ο ουτοπικός εραστής της
Μελτίνης και κατά σάρκα σύζυγος της.
Ανάμεσα σε δύο αγγέλους. Υπάρχουν αλήθεια άγγελοι, έστω και μεταφορικά;
Νομίζω πως ο κάθε άνθρωπος που κάνει την μεγάλη υπέρβαση του εγώ, της
αυταρέσκειας, του ναρκισσισμού, που είναι και αυτό ένα άλλο γνώρισμα
του σύγχρονου ανθρώπου, της υλοκεκτρικής του ματαιοδοξίας και γίνεται
αγωνιώδης συμπαραστάτης του άλλου, συμπάσχων φύλακας του και υπηρέτης
του εμείς, είναι ένας ένσαρκος άγγελος. Αυτή είναι μια ερμηνεία της
λέξης άγγελος με τη μεταφορική σημασία. Βέβαια στις παραδόσεις όλων των
θρησκειών κατονομάζονται τέτοια πλάσματα. Στη χριστιανική και στην
ιουδαΐκή παράδοση είναι πλάσματα απόλυτα ταγμένα από τη φύση τους στην
υπηρεσία του Θεού ή του θείου. Υπηρετούν το αγαθό με ένα διαφορετικό
τρόπο από αυτόν που μπορεί να το κατανοήσει ο άνθρωπος. Είναι πλάσματα
με μονοσήμαντη φύση και για αυτό αδέκαστα απέναντι σε κάθε φορέα του
κακού. Και βέβαια από τις τάξεις των αγγέλων προήλθε το αντίπαλο δέος,
οι έκπτωτοι άγγελοι, οι δαίμονες – φορείς και ενεργοί του κακού.
Σε κάποια σημεία της γραφής σου εμφανίζεις μια εμμονή με την
αναζήτηση της αλήθειας, δίνοντας περίπου μεταφυσικές διαστάσεις στη
διαδικασία της αναζήτησης, μέσα από τον ήρωα σου, το Γιώργο. Έχει
αξιόπιστες απαντήσεις η μεταφυσική στα ζητήματα του καθημερινού
ανθρώπου;
Η αναζήτηση της αλήθειας, από την αρχή των πρώτων θεωρητικών
προσεγγίσεων του ανθρώπου, προκειμένου να δώσει απαντήσεις σε υπαρξιακά
και οντολογικά ζητήματα, υπήρξε πάντοτε μια εμμονή και συνάμα μια
αναγκαιότητα για περαιτέρω εμβάθυνση στον τομέα της φιλοσοφίας.
“Ζητήσατε την αλήθεια και αύτη ελευθερώσει υμάς” προτρέπει ο ιδρυτής του
χριστιανισμού, άσχετα αν αυτό δεν υπηρετήθηκε από τους μετέπειτα
επίσημους εκφραστές και διαχειριστές (δυστυχώς) αυτής της θρησκείας.
Αλλά και η επιστήμη, η υπόστασή της και η μέχρι τώρα εξέλιξή της
βασίζεται στην αναζήτηση της αλήθειας. Η καθημερινότητα μας στηρίζεται
στο βαθμό της αλήθειας που είμαστε έτοιμοι να αποδεχτούμε και να
προσφέρουμε στους άλλους. Όμως, η αλήθεια δεν είναι μόνο ζήτημα φυσικής,
αφού ένα κομμάτι της γεννιέται από τη διαδικασία της εικασίας μέσα από
διεργασίες της φαντασίας μας. Οπότε, η μεταφυσική είναι μια προέκταση ή
μια άλλη ανάγνωση της αλήθειας. Η μεταφυσική μπορεί να ενισχύσει το
στοιχείο εκείνο της ανθρώπινης σκέψης και δράσης που συνιστάται από το
όνειρο, τον οραματισμό και το όραμα. Κατ’ αυτή την έννοια μπορεί να
παρέχει, αν όχι αξιόπιστες απαντήσεις στα καθημερινά ζητήματα του
ανθρώπου, τουλάχιστον νοητικά εργαλεία και όπλα για να κινητοποιηθεί σε
φυσικό επίπεδο προκειμένου να δώσει απαντήσεις και λύσεις, πέρα από
αυτές που ορίζουν “ανθρωποβόροι”, ας μου επιτραπεί η έκφραση, κανόνες
σύγχρονων κοινωνιών γραμμένοι με βάση του νόμους της αγοράς και του
χρήματος. Φυσικά, απορρίπτω άρδην κάθε μεσαιωνικού τύπου, εγκιβωτισμένη
δογματικά, έννοια μεταφυσικής ή εκείνη τη θρησκευτική μεταφυσική που
μετατρέπει τον άνθρωπο σε ένα άβουλο, άπραγο κοινωνικά και τρομαγμένο
πλάσμα.
Ένα βασικό θέμα του βιβλίου είναι ο έρωτας. Τι είναι για τους
ήρωές σου ο έρωτας και κατ’ επέκταση για σένα. Πόσο σημαντικός είναι;
Αυτό είναι ένα μεγάλο ζήτημα. Δύσκολα μπορεί να απαντηθεί και η
ερμηνεία της λέξης έρωτας μπορεί να ποικίλει ανάλογα με τη φάση που
διανύει ο καθένας στη ζωή του, όπως συμβαίνει με τους ήρωες του βιβλίου
μου. Έρωτας μπορεί να σημαίνει πάθος σε όλα τα επίπεδα για τον άλλον,
ταύτιση προσώπων, άσβεστη λαχτάρα να είσαι μαζί με το πρόσωπο που
υποκειμενοποιεί τον έρωτα εκείνη τη στιγμή, λατρεία για την κάθε
λεπτομέρεια του άλλου προσώπου, από την πιο απλή ιδιαίτερη κίνηση των
χεριών του, το χαμόγελό του, την ανάσα του, την αμηχανία του, την απορία
στη ματιά του μέχρι την πεμπτουσία της ένωσης μαζί του κατά σάρκα και
ψυχή. Κατά βάθος λαχτάρα να αγαπηθούμε, να ξαναβρούμε λατρευτικά το
βαθύτερο χαμένο εαυτό μας, ειδωμένο μέσα από τα μάτια του άλλου.
Ο έρωτας είναι υπαρξιακά σημαντικός, είναι ο κατ’ εξοχήν φορέας της ζωής
και της διάθεσης για ζωή, είναι το αντίπαλο δέος του θανάτου. Υπό αυτή
την έννοια κάνει τον άνθρωπο ικανό να αντιμετωπίζει τον τρόμο του
θανάτου. Και βέβαια δεν πρέπει να περιορίζουμε την έννοια της λέξης
έρωτας σε αυτό το ούτως ή άλλως υπέροχο συναίσθημα που συνταράσσει και
συνταιριάζει δύο ανθρώπους. Σε κάποιο σημείο, όπου ο Αρχάγγελος
εξομολογείται τον έρωτά του για μία συνάγγελο, αναφέρω τη φράση:
“…έρωτας των πάντων για τα πάντα…”. Η ανώτερη δηλαδή έννοια του έρωτα, η
συμπαντική και κοσμογονική του διάσταση, αυτή. που κατά την άποψη μου,
εκκίνησε τα πάντα.
Πιστεύεις πραγματικά στη δυνατότητα του ανθρώπου να αλλάξει,
έξω από θεωρίες και συστήματα, προκειμένου να αλλάξει και ο κόσμος, όπως
πιστεύει ο Γιώργος στο βιβλίο σου;
Δεν θα έμπαινα στη διαδικασία να την χαρακτηρίσω δυνατότητα, γιατί
πρωτίστως τη θεωρώ αναγκαιότητα. Θεωρούμε τον εαυτό μας ως ένα είδος που
κατέχει το απόλυτο των δυνατοτήτων του φυσικού (ως προς τον πλανήτη
μας) κόσμου. Βαυκαλιζόμαστε στη ιδέα μιας διαιώνισης μέσα από κοινωνίες
καθορισμένες από τους νόμους της αγοράς και του χρήματος, κοινωνίες
εικονικού ευδαιμονισμού, αλλά κατά βάθος πολύ άγριες ως τις
μονάδες-πρόσωπα που τις συνιστούν. Κοινωνίες με κρίσεις που
αναπαράγονται και γίνονται αντιληπτές μόνο όταν μετρηθούν με κακά
οικονομικά μεγέθη ενώ το πριν, η κρίση σε επίπεδο πολιτισμού, πνεύματος
και ποιότητας συναισθημάτων, αγνοούνται και κατόπιν. Νομίζω πως το
τελευταίο κομμάτι, αυτό που έχει να κάνει με ποιοτική εξέλιξη των
συναισθημάτων του ανθρώπου από τα κάτωτερα πεδία ενστίκτων σε αυτά που
συντελούν στο εμείς, σε μια ανώτερη συλλογική συνειδητότητα, όπως
πιστεύει και ο Γιώργος στο βιβλίο, μπορεί να είναι η απάντηση σχετικά με
την επόμενη φάση εξέλιξης του είδους μας.
